نحوه محاسبه مرخصي استفاده نشده به زبان ساده
مرخصي يكي از حقوق اساسي كارگران و كارمندان است كه به آنها اجازه مي‌دهد تا در طول سال كاري خود براي مدتي مشخص از كار خود دور شوند و به استراحت و يا انجام امور شخصي خود بپردازند. طبق قانون كار جمهوري اسلامي ايران، به‌ازاي هر ۳۰ روزكار، يك روز مرخصي استحقاقي به كارگر تعلق مي‌گيرد. در اين مقاله قصد داريم به بررسي نحوه محاسبه مرخصي استفاده نشده به زبان ساده بپردازيم.
محاسبه مرخصي استفاده نشده
اين مرخصي‌ها مي‌توانند با موافقت كارفرما به‌صورت متناوب و يا يكجا مورداستفاده قرار گيرند. در پايان هر سال، كارگراني كه از مرخصي استحقاقي خود استفاده نكرده باشند، مي‌توانند مازاد بر ۹ روز مرخصي خود را به سال بعد منتقل كنند و يا معادل ريالي آن را از كارفرما دريافت نمايند. محاسبه مرخصي استفاده نشده كار به دو روش كلي قابل‌انجام است:
- تعيين تعداد روزهاي مرخصي استحقاقي: به‌ازاي هر ۳۰ روزكار، يك روز مرخصي استحقاقي به كارگر تعلق مي‌گيرد. براي محاسبه دقيق تعداد روزهاي مرخصي استحقاقي، بايد تعداد روزهاي كاركرد كارگر در طول سال را بر ۳۰ تقسيم كرد.
- كسر مرخصي‌هاي استفاده شده: از تعداد روزهاي مرخصي استحقاقي، تعداد روزهايي كه كارگر در طول سال از مرخصي خود استفاده كرده است را كم مي‌كنيم.
- محاسبه مانده مرخصي: باقيمانده روزهاي مرخصي استحقاقي كه كارگر استفاده نكرده است، مانده مرخصي ناميده مي‌شود.
مثال: فرض كنيد كارگري در طول يك سال ۲۷۰ روزكار كرده باشد و در طول اين مدت از ۱۵ روز مرخصي خود استفاده كرده باشد.
تعداد روزهاي مرخصي استحقاقي اين كارگر برابر است با:
۲۷۰ روزكار ÷ ۳۰ روز = ۹ روز
با كسر مرخصي‌هاي استفاده شده از مرخصي استحقاقي، مانده مرخصي اين كارگر برابر خواهد بود با:
۹ روز - ۱۵ روز = ۶ روز
2. استفاده از فرمول: در اين روش مي‌توان از فرمول زير براي محاسبه مانده مرخصي استفاده كرد:
مانده مرخصي = (تعداد روزهاي كاركرد × تعداد روزهاي مرخصي استحقاقي در سال) ÷ (۳۶۵ روز - تعداد روزهاي تعطيل رسمي) - تعداد روزهاي مرخصي استفاده شد.
موارد استفاده از مرخصي
مرخصي، حقي است كه به‌موجب قانون كار به كارگران و كارمندان تعلق مي‌گيرد تا در طول سال كاري براي مدتي مشخص از كار خود دور شوند و به انجام امور مختلف بپردازند. اين امر فوايد متعددي براي سلامتي جسمي و روحي افراد، افزايش كارايي و بهره‌وري و همچنين حفظ تعادل بين كار و زندگي شخصي دارد.
درست است كه استراحت و تجديد قوا يكي از اصلي‌ترين موارد استفاده از مرخصي است، اما كاربردهاي اين موهبت قانوني فراتر از آن است. در ادامه به برخي از موارد مهم استفاده از مرخصي اشاره مي‌كنيم:
- انجام امور شخصي: رسيدگي به امور اداري، بانكي، پزشكي، يا پيگيري مسائل مربوط به خانواده و مسكن از جمله اموري است كه انجام آنها در طول ساعات كاري ممكن نيست و مرخصي فرصتي مناسب براي اين كارها را فراهم مي‌كند.
- بيماري: در صورت ابتلا به بيماري، استفاده از مرخصي استعلاجي به فرد بيمار اين امكان را مي‌دهد تا بدون نگراني از شغل و حقوق خود، به درمان و استراحت بپردازد و از ابتلاي ديگران به بيماري نيز جلوگيري شود.
- زايمان و مراقبت از فرزند: مرخصي زايمان به مادران شاغل اين فرصت را مي‌دهد تا از دوران بارداري و پس از زايمان به طور كامل براي مراقبت از خود و نوزادشان استفاده كنند. پس در اين دوران بدون هيچ دغدغه اي، قادر به استفاده از حق مرخصي تان خواهيد بود.
- ازدواج: شروع زندگي مشترك، نيازمند صرف زمان و برنامه‌ريزي براي انجام امورات مختلف مربوط به عروسي، تهيه مسكن و ساير مقدمات زندگي زناشويي است. مرخصي ازدواج به زوجين اين امكان را مي‌دهد تا با خيالي آسوده به اين امور بپردازند.
- فوت بستگان درجه يك: فقدان عزيزان، دوره‌اي سخت و غم‌انگيز است كه نيازمند زمان براي سوگواري و گذر از اين بحران روحي است. مرخصي در اين شرايط به فرد سوگوار فرصتي براي التيام‌يافتن و حضور در كنار خانواده و شركت در مراسم ترحيم را مي‌دهد.
- مسافرت و تفريح: سفر و گشت‌وگذار، يكي از راه‌هاي مؤثر براي رهايي از استرس و فشارهاي روحي و رواني ناشي از كار است. استفاده از مرخصي براي مسافرت و تفريح، به افزايش روحيه، انگيزه و كارايي فرد در بازگشت به كار كمك مي‌كند.
- فعاليت‌هاي فرهنگي و آموزشي: شركت در دوره‌هاي آموزشي، كلاس‌هاي فرهنگي و هنري و يا انجام فعاليت‌هاي داوطلبانه، از جمله مواردي است كه مي‌تواند به ارتقاي سطح دانش، مهارت و توانمندي‌هاي فرد و همچنين توسعه روابط اجتماعي او كمك كند. مرخصي فرصتي مناسب براي انجام اين فعاليت‌ها است.
قوانين مربوط به مرخصي
مرخصي، حقي است كه به‌موجب قانون كار به كارگران و كارمندان تعلق مي‌گيرد و از اهميت بالايي در حفظ تعادل بين كار و زندگي و ارتقاي سطح سلامتي و كارايي افراد برخوردار است. آگاهي از قوانين مرخصي براي كارگران و كارفرمايان امري ضروري است تا از حقوق و تكاليف خود در اين زمينه به طور كامل آگاه باشند. در ادامه به برخي از مهم‌ترين قوانين مرخصي در ايران اشاره مي‌كنيم:
- مرخصي استحقاقي: طبق ماده ۶۴ قانون كار، به‌ازاي هر ۳۰ روزكار، يك روز مرخصي استحقاقي به كارگر تعلق مي‌گيرد. اين مرخصي‌ها مي‌توانند با موافقت كارفرما به‌صورت متناوب و يا يكجا مورداستفاده قرار گيرند. حداكثر ۹ روز از مرخصي استحقاقي كارگران قابل‌ذخيره براي سال بعد است.
- مرخصي استعلاجي: در صورت ابتلاي كارگر به بيماري و ارائه گواهي معتبر پزشكي از مراكز درماني مورد تأييد وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي، كارگر مي‌تواند از مرخصي استعلاجي با حقوق استفاده كند. مدت اين مرخصي باتوجه‌به نوع بيماري و نظر پزشك معالج تعيين مي‌شود.
- مرخصي زايمان: به مادران شاغل ۹ ماه مرخصي زايمان با حقوق تعلق مي‌گيرد. اين مرخصي از دو هفته قبل از زايمان و يا بعد از آن قابل‌استفاده است. مرخصي ازدواج: به زوجين شاغل ۷ روز مرخصي ازدواج با حقوق تعلق مي‌گيرد.
- مرخصي فوت بستگان درجه يك: در صورت فوت همسر، فرزند و پدر و مادر كارگر، ۳ روز مرخصي با حقوق به وي تعلق مي‌گيرد. مرخصي بدون حقوق: كارگران مي‌توانند در طول سال با توافق كارفرما از مرخصي بدون حقوق استفاده كنند. حداكثر مدت استفاده از مرخصي بدون حقوق در يك سال، دو ماه است.
جمع‌بندي
مرخصي يكي از حقوق مهم كارگران و كارمندان است كه به آنها اجازه مي‌دهد تا در طول سال كاري خود براي مدتي مشخص از كار خود دور شوند و به استراحت و يا انجام امور شخصي خود بپردازند. محاسبه مرخصي استفاده نشده كار به دو روش كلي قابل‌انجام است كه در اين مقاله به شرح آنها پرداخته شد.
منبع
برچسب: ،